هیئتی تجاری متشکل از ۱۰۰ کمپانی فرانسوی در زمینه‌های مختلف از جمله انرژی و صنایع نظامی، امانوئل مکرون را در این سفر همراهی می‌کردند. سفر رئیس جمهور فرانسه به عربستان، نخستین سفر یک مقام بلندپایه غربی به این کشور پس از رسوایی قتل جمال خاشقچی (۲ اکتبر ۲۰۱۸) روزنامه‌نگار منتقد سعودی به دستور محمد بن سلمان محسوب می‌شود. به این دلیل وی در بدو ورود به ریاض با پرسش‌های خبرنگاران در این زمینه روبه‌رو شد. مکرون با رد این اتهام که وی به دنبال مشروعیت‌سازی برای بن‌سلمان پس از این رسوایی است مدعی شد بدون حضور عربستان نمی‌توان با بحران‌های متعدد منطقه مقابله کرد. وی در عین حال افزود: این بدان معنا نیست که ما شریک جرم هستیم یا فراموش می‌کنیم.

مکرون به دنبال چیست؟

تحلیلگران در مورد اهداف سفر منطقه‌ای مکرون به خاورمیانه به موارد چندگانه‌ای اشاره داشته‌اند. بسیاری رایزنی با مقامات ریاض درباره لبنان را یکی از پرونده‌های مهم روی میز مکرون عنوان کرده‌اند. اما به نظر می‌رسد طرح این موضوع از همان ابتدا بی‌نتیجه است چرا که موضع سعودی‌ها درباره لبنان به بحران‌آفرینی با هدف مقابله با قدرت حزب‌الله خلاصه شده و تأکید بر استعفای «جرج القرداحی» وزیر اطلاع‌رسانی لبنان بهانه‌ای بیش نبود. در کنار آن مذاکرات هسته‌ای با ایران یکی دیگر از محورهای دیدار مکرون با شیوخ عربی حاشیه جنوبی خلیج‌فارس بود. رئیس جمهور فرانسه تلاش دارد در میانه بی‌توجهی تهران به مشارکت کشورهای عربی در گفت‌وگوهای برجامی در مورد ادامه حمایت‌ها به آن‌ها اطمینان دهد.

اما موضوع مهم دیگر مدنظر پاریس از فرستادن بالاترین مقام اجرایی‌اش به خاورمیانه بی‌شک پیگیری اهداف اقتصادی است. مکرون در دیدار با مقامات سعودی، قطری و اماراتی ضمن تأکید بر این موضوع، همکاری‌های اقتصادی را فصل مشترک روابط با این سه کشور خواند. نباید از یاد برد جذب پترودلارهای نفتی شیوخ عربی مهم‌ترین پیش‌زمینه هرگونه رابطه غرب با این کشورها را تشکیل می‌دهد. در حالی که این روزها ایالات متحده با این کشورها به چالش اساسی خورده، پاریس تلاش دارد با استفاده از این فرصت سهمی از این ثروت بادآورده ببرد. 

احیای بلندپروازی‌های فرانسه

در کنار موارد ذکر شده هدف اصلی فرانسه از انجام این تور منطقه‌ای را باید در تلاش برای رقابت با آمریکا و انگلیس در حوزه خاورمیانه جست‌وجو کرد. پاریس به صورت تاریخی و البته زیرپوستی از زمان ژنرال دوگل برای چندقطبی‌سازی جهان و نزدیک شدن به خاورمیانه و آفریقا با هدف گسترش نفوذ و اعمال سیاست موازنه با واشنگتن و لندن رقابت داشته است. این موضوع با روی کار آمدن نیکولا سارکوزی کمی در حاشیه قرار گرفت.

ما این روزها خروج انگلیس از اتحادیه اروپا و امضای توافق سه‌جانبه «آکوس» میان آمریکا، انگلیس و استرالیا که بیش از همه منافع فرانسه را هدف گرفته بود، مقامات پاریس را قانع کرده در میانه ضعف روزافزون ایالات متحده ضمن بازنگری در راهبردهای کلان به فکر نفوذ در خاورمیانه بیفتند. این در حالی است که در سوی مقابل هم بی‌اعتمادی اعراب به ایالات متحده بیش از پیش زمینه همکاری میان طرفین را ایجاد کرده است.

ر پرتو همین نگاه است که همکاری‌های نظامی بیشتر میان طرفین نیز معنا پیدا می‌کند. روز گذشته خبرگزاری‌ها از امضای «قراردادی تاریخی» به ارزش ۱۶ میلیارد یورو میان فرانسه و امارات خبر دادند. مکرون سپس در توییتر نوشت: با امارات متحده عربی، ما اکنون فروش ۸۰ هواپیمای رافال و ۱۲ بالگرد کاراکال را تکمیل کرده‌ایم. این موضوع به سرعت با انتقادهایی روبه‌رو شد. روزنامه لوموند در گزارشی به همین موضوع پرداخته و با بیان اینکه پاریس با امضای این قرارداد تسلیحاتی حقوق بشر را نادیده گرفت، نوشت: رئیس‌جمهور فرانسه گزینه تعامل با رژیم‌های مستبد در خلیج فارس را انتخاب کرده است.